Od schyłku XIV stulecia w granicach terytorialnych Królestwa Polskiego do najczęściej spotykanych przedmiotów kultu należały wizerunki Hodegetrii ukazujące Matkę Boską z Dzieciątkiem ujętą w półpostaci. W średniowieczu malowane były na drewnianych tablicach, a w późniejszym okresie również na innych rodzajach podłoży malarskich. Na ziemiach polskich w czasach pierwszych Jagiellonów największą sławę uzyskała Hodegetria przechowywana w klasztorze na Jasnej Górze.
Nieco wcześniej, gdyż już od początku XV wieku na terenie diecezji krakowskiej dość spontanicznie zaczął rozwijać się kult Matki Boskiej Krakowskiej (wizerunków malarskich stanowiących jedną z odmian Hodegetrii, zwaną Hodegetrią Krakowską), której nieodłącznymi elementami są maforion okrywający głowę Marii, Jej prawa dłoń wskazująca na Dzieciątko, ewangeliarz podtrzymywany przez Jezusa w lewej rączce i gest błogosławieństwa wykonywany przez Dzieciątko prawą dłonią.
Szlakiem krakowskich Hodegetrii:
- Matka Boska z Dzieciątkiem, Kościół pw. Świętego Krzyża w Krakowie, pierwsza ćwierć XV wieku.
- Matka Boska z Dzieciątkiem, Kościół pw. Świetego Marka w Krakowie - Kaplica bł. Michała Giedroycia, około 1450-1460 rok.
- Matka Boska z Dzieciątkiem, Kościół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Krakowie, trzecia ćwierć XV wieku (około 1460-1470 rok).
- Matka Boska z Dzieciątkiem, Bazylika pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Krakowie - Kaplica Loretańska, lata pięćdziesiąte XV wieku.
- Matka Boska z Dzieciątkiem, Kościół pw. Opatrzności Bożej w Warszawie - Ochocie, trzecia ćwierć XV wieku (z Błędowa).
- Matka Boska z Dzieciątkiem, Kościół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Łososinie Dolnej, około 1430-1440 rok.
- Matka Boska z Dzieciątkiem, Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Jazowsku, trzecia ćwierć XV wieku.
- Matka Boska z Dzieciątkiem, Muzeum Narodowe w Warszawie - Galeria Sztuki Średniowiecznej, początek XVI wieku (około 1510 rok).
Wieloletnie badania zespołu konserwatorów, historyków sztuki, fizyków i chemików nad fenomenem powtarzalności typu ikonograficznego w malarstwie małopolskim na przykładzie wizerunków Hodegetrii Krakowskiej ukazuje pięknie wydany przez Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie wielotomowy cykl publikacji pod zbiorczym tytułem Hodegetrie krakowskie.
Tomy publikacji:
- Prolegomena do badań nad obrazami hodegetrii typu krakowskiego, rok wydania: 2014
- Hodegetrie krakowskie 1400–1450, rok wydania: 2015
- Hodegetrie krakowskie 1450–1490, rok wydania: 2017
- Hodegetrie krakowskie 1490–1550, rok wydania: 2018
- Hodegetrie krakowskie i ich odmiany 1550–1750, 1750–2018, rok wydania: 2019
- Hodegetrie krakowskie i ich odmiany ADDENDA, rok wydania: 2023
Autor zdjęć: Marek Ciuła
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz